جراحی پورت گذاری یا تعبیه كاتتر پورت براى شيمى درمانى

پورت گذاری یا گذاشتن كاتتر پورت براى شيمى درمانى

پورت گذاری در کشورهای پیشرفته جهان برای شیمی درمانی بیماران از تخریب رگ‌های محیطی و ایجاد مشکلاتی بیشتر برای بیماران جلوگیری می کند. تزریق مکرر در افرادی که نیاز به شیمی درمانی دارند، باعث سوراخ کردن رگ های مختلف آنها و همچنین سوزش، درد و سرخی پوست بدن می شود که علاوه بر این موارد باعث از دست دادن رگ های محیطی و مشکلات جدیدی برای این بیماران می شود. یک لوله ی فلزی یا پلاستیکی زیر پوست فرد بیمار کاشته شده و از راه یک لوله به رگ مرکزی بدن وصل و تزریقات وریدی مثل شیمی درمانی به راحتی به وسیله آن انجام می گیرد.

محل پورت گذاری و کارگذاري کاتتر پورت

اگر کاتتر پورت در محل قفسه سینه قرار بگیرد بهتر است زیرا در حالت به عروق ژوگلولار و ساب کلاوین نزدیک خواهند بود. نوک کاتتر دقیقا در نقطه ورود ورید و ناکاو فوقانی به قلب قرار خواهد گرفت.
با استفاده از پورت می توان به راحتی به ورید های مرکزی دسترسی پیدا کرد. این پورت ها در زیر پوست قابل مشاهده و لمس نیستند و قطر آنها بیشتر از ورید های اطراف می باشد. برای پورت گذاری از ورید های ناحیه ی ترقوه و قلب بیشتر استفاده می شود.

جراحی پورت گذاری

جراحی پورت گذاری سرپایی می باشد که بعد از چند ساعت بیمار می تواند به منزل برگردد و در شرایطی استریل در اتاق عمل و با بی حسی موضعی زیر پوست کار گذاشته می شود و با استفاده از نخ قابل جذب از طریق شیوه پلاستیک بازسازی می شود.

اگر فرد بیمار به درستی از پورت مراقبت کند تا انتهای دوره شیمی درمانی و تا ماه ها در صورت لزوم قابل استفاده می باشد.

چه زمانی از پورت گذاری استفاده می گردد؟

بیمارانی که مبتلا به سرطان هستند، استفاده کردن از داروهای شیمی درمانی باعث صدمه دیواره عروق محیطی و سرانجام باعث مشکلات دسترسی و استفاده از عروق محیطی می شوند. در افرادی که شرایطی حاد و مزمن دارند و پروسه درمانی آنها طولانی مدت است از کاتترهای عروقی استفاده می شود.

بیماران انکولوژی در اولویت استفاده از کاتترهای عروق مرکزی در مراحل گوناگون بیماری همانند انجام جراحی، استفاده از داروهای شیمی درمانی و مراحل پیشرفته بیماری جهت درمان های نگه دارنده می باشند

 مدت زمان استفاده از پورت چقدر می باشد ؟

از پورت می توان هفته ها، ماهها و حتی تا سالها استفاده کرد. پزشک برای زمان برداشتن پورت تصمیم می گیرد.

چگونه پورت برداشته می‌شود؟

زمانی که پزشک‌ به این نتیجه رسید، با یک جراحی ساده و تزریق بیهوشی پورت را در اتاق عمل از بدن خارج می‌کند.

انواع کاتتر استفاده شده در پورت گذاری

• کاتترهای بدون تونل (Non-tunneled)
• کاتترهای با تونل (Tunneled)
• کاتترهای تونلی با پورت کاشتنی

هدف از گذاشتن پورت چیست؟

مهم ترین هدف پزشکان از تعبیه پورت ورید مرکزی، تزریق دارو یا مایعاتی است که پزشک نمی‌تواند از طریق خوراکی آن را برای بیمار تجویز کند یا رگ های محیی کوچک و ظریف را دچار آسیب کند. علاوه بر آن برای نمونه برداری از خون و همچنین اندازه گیری فشار ورید مرکزی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 چرا برای پورت گذاری از خطوط مرکزی استفاده می‌شود؟

• دیالیز
• پلاسما فیریز
• انجام شیمی درمانی
• نیاز مداوم به دسترسی وریدی
• جمع آوری سلول های بنیادی خون محیطی
• نیاز به استفاده از داروهای ضد درد در طولانی مدت
• زمانی که در طولانی مدت فرد به تغذیه وریدی نیاز داشته باشد.
• زمانی که بیمار در مدت زمان طولانی تری نیاز به درمان آنتی بیوتیکی داخل وریدی داشته باشد.
• بعد از انجام جراحی هایی مانند ماستکتومی دو طرفه که ایجاد التهاب وریدی را مختل می‌کنند.
• استفاده از برخی داروها می‌تواند در وریدهای محیطی با ایجاد فلبیت (التهاب ورید) همراه باشد مانند داروهای شیمی درمانی، کلرید کلسیم، پتاسیم کلرید، نرمال سالین هیپرتونیک، آمیودارون، وازوپرسورها
• زمانی که فرد نیاز به درمان داخل وریدی دارد و دسترسی به رگ های محیطی برای پزشکان غیر ممکن است (کسانی که بد رگ یا چاق هستند)

مزایای پورت گذاری

از مزایای گذاشتن پورت شیمی درمانی می توان گفت :

• پورت ها در زیر پوست قرار گرفته اند و در نتیجه آلودگی به آن نفوذ نمیکند.
• بیمار روز بعد از جراحی هم می تواند به راحتی به کارهای روزمره روزانه و شستشوی بدن بپردازد
• اثرات دارویی مثل سفت و طنابی کردن رگ های محیطی را ندارد و سیاهرگ های مرکزی کمتر صدمه می‌بینند. همچنین بیماران از رگ گیری رهایی می یابند.
• سوزن پورت با توجه به محل قرارگیری پورت می‌تواند تا ده روز در آن قسمت بماند و در نتیجه نیازی به سوزن‌گذاری مجدد نمی‌باشد.
• پورت گذاری برای کودکان و حتی نوزادان بیمار نیز بسیار مفید و موثر است و به آنها کمک می‌کند تا به راحتی بیماریشان درمان شود. رگ گیری های مکرر و خونریزی می‌تواند موجب درد و افزایش استرس بچه ها شود اما استفاده از پورت گذاری و کاتتر این مشکل را بر طرف کرده است و احساس درد را برای کودکان به حداقل می‌رساند.
• زنانی که هر دو سینه‌شان به سرطان مبتلا شده است دیگر نیازی به رگ گیری نخواهند داشت. پیدا کردن رگ در این افراد بسیار دشوار است بنابراین با کمک پورت گذاری می‌توان انجام این کار را حذف کرد تا بیمار درد کمتری را احساس کند و در طول درمان اذیت نشود.

بهترین رگ برای کار گذاری پورت

تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد تعبیه کاتتر ژوگولار و یا کاتتر ساب کلاوین خطر ابتلا به عفونت های خون ناشی از کارگذاری کاتتر ) (CRBSIs را کاهش می‌دهد در حالی که برخی دیگر از پژوشگران نشان می‌دهند که هیچ تفاوتی در مقدار CRBSIs بین نواحی تعبیه شده کاتتر وجود ندارد. با این وجود استفاده از ورید ژوگولار بهترین رگ برای پورت گذاری است.

 کاربرد پورت گذاری در شیمی درمانی برای سرطان سینه

مهم ترین دلیل که باعث می‌شود پزشکان در شیمی درمانی سرطان سینه از پورت گذاری استفادهه کنند، تزریق ساده و سریع دارو یا مایعات به بدن بیمار است. زیرا بسیاری از داروهای شیمی درمانی خوراکی نیستند و اگر پزشک برای هر بار تزریق داروهای شیمی درمانی بخواهد پوست بیمار را سوراخ کند بعد از مدتی پوست فرد دچار بافت اسکار (جای زخم) کوچک می‌شود.

علاوه بر آن تزریق داروهای شیمی درمانی به رگهای محیطی می‌تواند با عوارضی همراه باشد؛ در صورتی که رگ ها پاره شوند یا دارو از دیواره آنها نشت پیدا کند می‌تواند در نهایت سبب نکروز و مرگ سلولی شود که می‌توان آن را به عنوان یک آسیب بافتی شدید در نظر گرفت. گاهی اوقات این آسیب ها به قدری شدید می‌شوند که ممکن است بیمار برای درمان آن به جراحی نیاز پیدا کند.

پورت گذاری برای شیمی درمانی برای چه افرادی مناسب نیست؟

استفاده از این روش درمانی معمولا هیچ منعی برای افراد ندارد اما با این حال موارد منع نسبی آن عبارتند از:

• رگ ترومبوزه
• عفونت پوست
• اختلالات انعقادی شدید
• شرایط جسمی نامناسب برای بیهوشی
• در دسترس نبودن محل مناسب برای تعبیه کاتتر

پورت گذاری برای نوزادان و کودکان

نوزادان و کودکان دچار سرطان رگهایی نازک و آسیب پذیر دارند. رگ گیری های پیاپی حتی روی خلق وخوی آنها تاثیر منفی می گذارد. پورت علاوه بر تأمین امنیت لازم برای انجام تزریقات و خونگیری، در کاهش استرس های کودکان بسیار موثر می باشند.

فعالیت بعد از پورت وریدی برای کودکان

کودک می تواند فعالیت های خود را ادامه دهد به مدرسه برود و بازی های سبک انجام دهد ولی انجام فعالیت های سنگینی که ممکن است به پورت ضربه وارد کند خودداری شود.

 کودک باید چه زمانی به پزشک مراجعه کنید؟

• به وجود آمدن تب یا لرز در کودک
• احساس درد در زمان استفاده از پورت
• ایجاد مشکل در تزریق دارو داخل پورت کودک

• قرمزی، خونریزی و تورم در اطراف پورت گردن کودک

پورت گذاری در خانم های مبتلا به سرطان سینه

خانم هایی که مبتلا به سرطان سینه دو طرفه هستند و عمل جراحی سرطان سینه انجام داده اند، این وسیله بسیار کاربردی و مفید است به این دلیل که رگ گیری از دست در این نوع بیماران ممنوع است.

بعد از عمل پورت گذاری

به دلیل بیهوشی  در ابتدا بیمار احساس درد ندارد. درهفته اول ممكن است درد خفیف و كبودی در ناحیه گردن یا سینه را تجربه كند.این درد  با مسکن رفع میشود و ممکن است تا یکی دو روز ادامه یابد. بعد از پورت گذاری بهتر است از آنتی بیوتیک خوراكی استفاده کنید تا از عفونت جلوگیری شود.

 مشكلات احتمالی پورت گذاری

• تب، سرگیجه و تنگی نفس
• ایجاد عفونت در داخل لوله یا اطراف پورت
• ایجاد ناحیه قرمز متورم همراه با درد اطراف پورت
•  خطر ترومبوز

ترومبوز (لخته خون) تجمعی از سلول های خونی میباشد و به تشکیل لخته در عروق خونی در بدن منجر می شود. لخته شدن یا ترومبوز هنگام برداشتن و تعویض پورت رخ میدهد.

معایب پورت گذاری

• ایجاد زخم
• نامنظم شدن ریتم قلب
• امکان ایجاد لخته خون
• ممکن است عفونی شود
• ممکن است محدودیت هایی ایجاد کند
• ممکن است به دلیل مشکلات از کار بیفتد
• پورت گذاری با عمل جراحی انجام می شود

پورت شیمی درمانی چقدر می‌تواند در آن بماند؟

پورت های شیمی درمانی معمولا تا زمانی که بیمار به آن نیاز داشته باشد حتی تا چندین سال می‌تواند آن باقی بماند. جراح در زمانی که دیر به پورت نیاز ندارید می‌تواند آن را از بدن فرد خارج کند.

 حذف پورت شیمیایی

 زمانی که پزشک تشخیص دهد که دیگر بیمار نیازی به پورت شیمیایی ندارد با ایجاد یک برش کوچک بر روی پورت کار را آغاز می‌کند. جراح پورت را از بافت های اطراف جدا کرده و کل دستگاه را به یک باره از بدن خارج می‌کند و در آخر جای برش ایجاد شده را با بخیه می‌بندند.

راه های مراقبتی از پورت شیمی درمانی

• حتی اگر از پورت استفاده نشود باید هر 4 هفته یک بار آن را شست و شو داد.
• در صورت لزوم پرستاران آموزش دیده و مخصوص می‌توانند این کار برای بیمار در منزل انجام دهند.
• قبل از هر بار تزریق باید پوست را با استفاده از بتادین و محلول های ضد عفونی کننده پاکسازی و آماد کرد.
• بعد از هر بار استفاده از پورت، باید کاتتر را با مقدار کمی هپارین و سرم شست و شو داد تا مسیر آن مسدود نشود.

هزینه پورت گذاری

هزینه درمان برای هر بیمار متفاوت می باشد زیرا نوع، شدت و گستردگی بیماری ها در افراد مختلف یکسان نبوده و پس از معاینه و انجام آزمایشات مربوطه می توان هزینه دقیق برای درمان را بیان کرد. لذا جهت اطلاعات بیشتر و رزرو وقت با شماره های مطب تماس حاصل فرمایید.

چرا دکتر ستایش؟

دکتر ستایش از اولین های طب اورژانس بودند که بعد از گذارندن یک دوره تکمیلی در امریکا به همراه ده نفر از همکاران خود طب اورژانس را در دانشگاه علوم پزشکی ایران پایه گذاری نمودند.

علاوه بر این دکتر ستایش دارای بیش از 15 سال تجربه در زمینه جراحی های لاپاراسکوپی و فلوشیپ  جراحی عروق می باشند، و یکی از بهترین ها در حرفه خود بوده که از نتایج آن می توان به تعداد بسیار زیادی از عمل های موفق ایشان اشاره کرد.

سوالات متداول درباره پورت گذاری شیمی درمانی